Een veilige omgeving voor trans en genderqueer jongeren
WILD Producties biedt trans en genderqueer jongeren in Utrecht een plek om elkaar te ontmoeten en theater te maken. Elk jaar werken zij samen met professionele theatermakers en andere kunstenaars aan een theatervoorstelling die te zien is voor publiek. Iedereen die meewerkt, voor en achter de schermen, is trans en/of genderqueer. Ook wordt er druk gebouwd aan een community, een jaarrond programma en daarmee continuïteit. ‘Want een veilige omgeving waar met name de allerjongste trans en genderqueer personen zichzelf en hun artistieke talenten kunnen ontwikkelen en presenteren is nodig, omdat de maatschappij steeds meer verhardt’, zegt Storm Vogel, initiatiefnemer en verantwoordelijk voor de artistieke leiding van WILD Producties.
Hoe kwam het idee voor WILD Producties ooit tot stand ?
Storm: ‘Teddy Slootman en ik studeerden jaren geleden op ArtEZ, de hogeschool voor de kunsten. Wij zijn zelf transgender, maar kenden destijds geen enkel ander trans persoon. We beseften dat we daarin niet de enigen waren. We vonden dat er iets moest gebeuren om de onderlinge contacten tussen trans en genderqueer jongeren te versterken. We leven helaas in een wereld die verhardt en waarin (online) pesterijen, agressie en geweld tegen trans personen groeit en de acceptatie afneemt. Wij wilden met name de jongste generatie een omgeving bieden die veilig, verbindend, creatief en inspirerend is. Zodat zij zichzelf én samen vrij voelen om zich persoonlijk en artistiek te ontwikkelen.’
Was er behoefte aan zo’n initiatief?
Storm: ‘Er zijn niet veel georganiseerde activiteiten voor trans personen, ook niet in de artistieke wereld. Dat bleek wel uit de grote belangstelling die volgde na onze eerste oproepen op bijvoorbeeld Instagram. We kregen meteen reacties van jongeren die wilden deelnemen. Ik denk ook omdat wij laagdrempelige, inclusieve producties wilden maken. En we hadden het ook toen al voor ogen om een vertrouwde community te worden. Een plek om op te laden, waar je even niet ‘de enige’ of ‘die uitzondering’ bent. Onderlinge ontmoetingen verkleinen bovendien de kans dat je je afsluit van je omgeving. Want je eigen ik en je eigen lijf ontdekken is vaak een eenzaam gebeuren. Bij ons kun je als deelnemers ontdekken wat theater is, kun je jouw persoonlijke verhaal delen, je kunstzinnig uiten en samen plezier maken.’
‘Een plek om op te laden, waar je even niet ‘de enige’ of ‘die uitzondering’ bent.'
Hoe zijn jullie gestart?
Storm: ‘We zijn in 2022 begonnen met ‘Wacht’: Een kleine voorstelling, die we samen met de eerste zeventien aangemelde spelers hebben ontwikkeld. Het thema was de wachtlijst in de transgenderzorg. Je voelde de behoefte om te willen delen wat het met je doet. Het vraagstuk liet zien dat er minder voor je geregeld wordt door de overheid en de maatschappij. Je wijkt namelijk af van wat helaas nog altijd de norm is: man of vrouw. Dat wilden we aan de kaak stellen en doorbreken.’
Hoe zag jullie doorontwikkeling eruit?
Storm: ‘Die eerste voorstelling maakte meteen impact op spelers en publiek. Dat heeft ons geloof in de kracht van kunst als verbinding tussen mensen doen groeien. Meer spelers sloten zich ook aan. Samen maakten we nieuwe voorstellingen. Bijvoorbeeld ‘Het verhaal dat nooit’, waarin de hoofdpersoon wordt gepest. Iedereen kent dat gevoel wel. Het raakt je zelfvertrouwen en eigenwaarde. Ook maakten we de voorstelling ‘The Queer Nature of Everything’. Een live natuurdocumentaire op de toneelvloer waarin we de queerness van de natuur en de verrassende, niet-binaire en ongrijpbare fenomenen lieten zien. Er speelden zo’n 25 trans en genderqueer jongeren van 12 tot 20 jaar in mee.’
Beeld uit 'The Queer Nature of Everything' - WILD Producties
Waarom is ZIMIHC Utrecht voor jullie belangrijk?
Storm: ‘ZIMIHC biedt ons een stabiele, vertrouwde basis. Ze zijn onze officiële penvoerder en ondersteunen ons volop. Het is een culturele organisatie met drie theaters in Utrecht. We kunnen op hun locaties repeteren, hebben bij hen in huis ons kantoor en voeren onze voorstellingen op in hun theaters. Ook denkt ZIMIHC strategisch met ons mee en ondersteunen ze ons bij de artistieke ontwikkeling van voorstellingen. Last but not least dragen zij ons ook bij organisaties voor. Met name voor subsidies en donaties, bijvoorbeeld bij de Participatie Federatie.’
‘Het vraagt lef om het podium te pakken. Je laat je kwetsbaarste zelf zien, je kijkt en raakt elkaar aan. Je gebruikt je lichaam als instrument.’
En welke rol speelt jullie partner DOCK Utrecht?
Storm: ‘Met deze maatschappelijke, buurtgerichte organisatie zijn we de samenwerking aangegaan om ons verder te verdiepen in het werken met kwetsbare groepen jongeren. Zij brengen hun kennis in over bijvoorbeeld sociale veiligheid en de dynamiek en zelfredzaamheid van groepen. Via het maatschappelijke netwerk van DOCK Utrecht komen we ook in contact met nieuwe geïnteresseerde spelers. En inmiddels zijn dat niet alleen maar jongeren. Ook 50+ trans en genderqueer personen sluiten zich inmiddels bij ons aan. En dat is ook belangrijk. Zij zijn de generatie waarvan een deel soms nooit uit de kast is gekomen of er op latere leeftijd juist weer in kruipt. Inmiddels organiseren we elke woensdag voor hen een theaterlab waarin zij zich ook persoonlijk en artistiek kunnen ontplooien. En of je nu jong of oud bent: het vraagt lef om te repeteren en het podium te pakken. Je laat dan immers je kwetsbaarste zelf zien, stelt je open, je kijkt en raakt elkaar aan. Je gebruikt je lichaam als instrument.’
Hoe is de positie van trans en genderqueer jongeren in Nederland?
Storm: ‘Dat wij een veilige omgeving als deze moeten creëren zegt eigenlijk al genoeg. We zijn er in Nederland nog lang niet. De heersende gedachte in onze harde maatschappij is dat het allemaal niet goed gaat en dat daarom alles maar weer terug moet naar het oude. Daarbij wordt er naar zondebokken gezocht. Mensen die afwijken van de ver achterhaalde traditionele normen. Denk aan migranten. Die zien er ‘anders’ uit en hebben hun eigen culturele achtergrond. Ook trans en genderqueer personen worden als afwijkend gezien. Terwijl ‘anders’ niet bestaat als je mensen de ruimte geeft zichzelf te zijn. Dáár is onze maatschappij beter mee af. Er is ook een verandering in het systeemdenken nodig. Niet het marktdenken, maar kunst en cultuur moeten veel meer gaan regeren. Want daarmee weet je mensen echt met elkaar te verbinden.’
‘We willen continuïteit blijven bieden aan onze spelers. Het kan niet zo zijn dat die veilige plek voor hen ineens niet meer bestaat.’
Hoe ziet de toekomst van WILD Producties eruit?
Storm: ‘Juist vanwege de maatschappelijke schets die ik zojuist gaf, is het belangrijk dat wij blijven voortbestaan. Dat we ons initiatief verduurzamen en continuïteit blijven bieden aan onze spelers, nu en in de toekomst. Het kan niet zo zijn dat die veilige plek voor hen ineens niet meer bestaat. Dus bouwen we door aan onze community en werken we toe naar een jaarrond programma. Met telkens weer een grote voorstelling in de winter, workshops, artistiek onderzoek. Ook treden we langzamerhand meer naar buiten. We spelen iets vaker in andere theaters in en buiten Utrecht, en op het Queer Culture Festival in Utrecht. Daar bereiken we een breder publiek. Ook mensen die zeggen ‘Ik heb er verder niet veel mee, maar ik vond het wel heel interessant.’ Zo dragen wij bij aan een positievere houding ten opzichte van trans en genderqueer personen. Op korte termijn - in februari – spelen we in ZIMIHC Theater Stefanus in de Utrechtse wijk Overvecht onze nieuwe voorstelling ‘Het verhaal dat nooit’. Verder ligt er nog een grote, spectaculaire voorstelling in het verschiet. Maar daar kan ik helaas nog niets over kwijt. Want het moet wat ons betreft natuurlijk ook altijd een beetje spannend blijven.’
|
Brigitte Coté, regioadviseur bij VSBfonds over WILD Producties: |
|
Storm Vogel, initiatiefnemer van WILD Producties over VSBfonds: |
Het kernteam van WILD Producties bestaat uit Storm Vogel, Teddy Slootman en Otto Calmeijer Meijburg. Kijk voor meer info op wildproducties.com
Beeld: Elzo Bonam