'Johannes de parkiet' Familievoorstelling over wennen aan het onbekende
Eerst was er het kinderboek ‘Johannes de parkiet’ dat bekroond werd met een Vlag en Wimpel door de griffeljury en kerntitel was tijdens de Kinderboekenweek 2019. Nu is er de multidisciplinaire familievoorstelling, waarmee zijn toneelgezelschap De Grote Haay het land in gaat. Een gesprek met bedenker, schrijver en regisseur Mark Haayema.
Het begon in de straat waar zijn moeder woont. In Deventer. Er kwam een huis vrij dat werd aangewezen voor de opvang van vluchtelingen. ‘Er was weerstand’, vertelt Mark. ‘Er hadden sinds mensenheugenis dezelfde mensen in de straat gewoond, was de houding. Zelfs mijn moeder kon er enig begrip voor opbrengen. Ik reed die avond geïrriteerd terug naar Amsterdam. Maar met boos zijn bereik je niks, bedacht ik. We moeten wederzijds begrip zien te kweken.’ Het zaadje voor het verhaal van Johannes de parkiet was geplant.
Vreemde vogels
Het verhaal van Johannes, een boek en een voorstelling voor kinderen van 6+ en hun ouders, is even simpel als doordacht: Johannes zit veilig in zijn kooitje. Tot zijn baasje besluit een volière te bouwen met ruimte voor wel honderd vogels. In eerste instantie is hij bang voor al die vreemde vogels. Bang voor het onbekende. Maar hij ontdekt dat als je je durft open te stellen, het mooi, bijzonder en verrijkend kan zijn. Het verhaal slaat aan. Haayema won de literatuurprijs Vlag en Wimpel.
Spiegel voorhouden
Als acteur, poppenspeler en kinderboekenschrijver kent hij het jeugdtheater, de jeugdseries en de jonge doelgroep. Hij speelde in producties als Woezel en Pip, Sesamstraat en Jodocus Kwak. ‘Ik weet dat kinderen van zes jaar keuzes gaan maken. Ze gaan kleur herkennen. Daar begint het generaliseren. Daarom wilde ik deze voorstelling maken. Om kinderen en hun ouders een spiegel voor te houden. Je kunt niet vroeg genoeg beginnen met je openstellen en leren dat veranderen ook kan verrijken. Ik wil dat wat ik maak ertoe doet, dat het de wereld een beetje mooier maakt.’
Schoolvoorstellingen
Naast de voorstelling komt er ook een lespakket voor basisscholen. Daar zit onder andere een onderzoekje in met foto’s en vragen over vrienden worden en een mening vormen over iets wat je ziet. ‘We gaan de voorstelling ook spelen voor scholen in het hele land. Doordat we een uitgebreid lespakket aanbieden zijn we opgenomen in verschillende cultuurmenu’s. Dat zijn educatieprojecten waarbij basisscholen kunst- en cultuuractiviteiten kunnen aanvragen. In dat kader gaan we de voorstelling bijvoorbeeld spelen in Theater Zuidplein in Rotterdam.’
‘Je kunt niet vroeg genoeg beginnen met je openstellen
en leren dat veranderen ook kan verrijken’
Breed publiek
Bij die ambitie past een breed publiek. Maar dat is niet gemakkelijk met gesubsidieerd theater. ‘Er zit een hiaat tussen het gesubsidieerde theater en het commerciële theater’, vertelt hij. ‘Het gesubsidieerde theater trekt mensen die verrast willen worden, het is vaak een brug te ver voor het grote publiek. Dat publiek gaat naar de commerciële, bekende producties. Bovendien moet je met dit verhaal uitkijken dat je niet gaat preken voor eigen parochie.’ In de voorstelling Johannes probeert hij die twee werelden nu samen te brengen. Het paard van Troje-effect, noemt hij het. ‘Door de bekendheid van het boek hopen we met deze gesubsidieerde productie de oversteek te maken naar een breder publiek, naar de theaters in de provincie.’
Er gebeurt van alles
Mark pakt de productie van zijn eigen gezelschap De Grote Haay groots aan. ‘Het is een multidisciplinaire voorstelling’, vertelt hij. Er gebeurt van alles. We hebben livemuziek, er zijn grote schuimpoppen die uit kleine doosjes tevoorschijn springen, houten vogels die door ingenieuze constructies tot leven komen. Er zijn natuurlijk zangvogels, we hebben een danser en we hebben grote led-schermen en een spiegelvloer.’ Joep Onderdelinden, postbode Siemen in de VPRO-serie ZAAI, en Cystine Carreon, bij het grote publiek bekend als Tippi Wan uit Gooische Vrouwen, zijn twee van de acteurs. ‘Er lopen twee lijnen door elkaar. Het verhaal van de parkiet en het verhaal van de spelers, die ook allemaal verschillende achtergronden hebben. Het is een verhaal over patronen doorbreken. We hopen als makers dat iedereen die de voorstelling heeft gezien een stukje toleranter en meer begripvol is richting vreemdelingen.’
‘We hopen dat iedereen die de voorstelling heeft gezien
een stukje toleranter en meer begripvol is richting vreemdelingen’
Donatieaanvraag voelde als liefdesbrief
VSBfonds ondersteunt het toneelgezelschap. ‘Het aanvragen van de subsidie vond ik heerlijk om te doen’, zegt Mark. ‘Je schrijft dingen uit, het helpt om over je voorstelling na te denken. Het is bijna een liefdesbrief. We hebben financiële ondersteuning gekregen omdat we een voorstelling maken over en voor de samenleving. Met een actueel thema als drijfveer. Ons doel is helder en haalbaar. En we doen artistiek iets nieuws. Dit is een dure productie. Met donaties en subsidies kunnen we de mensen die meewerken betalen en ook nog eens een vette registratie maken.’
De première van Johannes de parkiet is op 12 februari 2023 in het DeLaMar-theater in Amsterdam. Daarna gaat de voorstelling het land in. Kijk voor speeldata op www.degrotehaay.nl
