‘Alle kinderen, met en zonder beperking, moeten buiten kunnen samenspelen’
Het SamenSpeelFonds is een initiatief van Jantje Beton en Stichting het Gehandicapte Kind. Het doel van het fonds is dat álle kinderen, met en zonder handicap, samen kunnen buitenspelen. En dus wordt er gestreefd naar minimaal één samenspeelplek in elke Nederlandse gemeente. VSBfonds is sinds de eerste ideevorming betrokken en ondersteunt het initiatief vanaf de start. Ook ondertekende VSBfonds een Samenspeelbelofte, voor de realisatie van 25 speeltuinen die toegankelijk zijn voor kinderen met én zonder een beperking.
Henk-Willem Laan, directeur van Stichting het Gehandicapte Kind, valt meteen maar met de deur in huis: ‘Vier op de vijf kinderen met een beperking hebben geen vriendjes in de eigen buurt. Daarom zijn inclusieve, voor alle kinderen toegankelijke samenspeelplekken essentieel. Spelen op jonge leeftijd zorgt normaal gesproken voor de allereerste ontmoetingen in een mensenleven. Daar wordt de basis gelegd voor het kunnen maken van sociaal contact. Speeltuinen zijn de ideale ontmoetingsplekken. Maar veelal kunnen kinderen met een beperking daar niet terecht, waardoor vereenzaming op de loer ligt. Het zegt alles over de urgentie van onze doelen.’
Brigitte Coté, adviseur bij VSBfonds, sluit zich daar helemaal bij aan. ‘VSBfonds heeft een inclusieve samenleving voor ogen waarin iedereen meedoet. Wij richten ons onder meer op initiatieven die die de ontmoeting van uiteenlopende groepen mensen mogelijk maken. Waardoor zij met elkaar verbonden raken, respectvol met elkaar omgaan, elkaar begrijpen, naar elkaar omkijken en elkaar waar nodig helpen. Zodat iedereen eerlijke kansen krijgt om zich te ontwikkelen, vooruit te komen in het leven en er ook voor een ander kan zijn. Wij vinden dat je daar niet vroeg genoeg mee kunt beginnen en daarom ondersteunen wij het SamenSpeelFonds. We ondersteunen ook veel andere soorten ontmoetingsplekken. Denk aan dorps- en buurthuizen, lokale burgerinitiatieven en culturele activiteiten die bijdragen aan sterke, betrokken buurten. Inclusieve, toegankelijke speeltuinen waar buurtbewoners elkaar ontmoeten en activiteiten ondernemen, horen in datzelfde rijtje thuis.’
Henk-Willem Laan, Stichting Het Gehandicapte Kind
Brigitte Coté, VSBfonds
‘Vier op de vijf kinderen met een beperking heeft geen vriendjes in de eigen buurt.’
Stimuleren, mogelijk maken en informeren
Het SamenSpeelFonds heeft volgens Henk-Willem drie hoofddoelen, vastgelegd in het SamenSpeelAkkoord. ‘Ten eerste stimuleren we een samenspeelcultuur waarin het vanzelfsprekend is dat kinderen met en zonder beperking met elkaar kunnen spelen. Ten tweede willen we de komst van meer inclusieve, toegankelijke speeltuinen mogelijk maken. We doen dat door speeltuinverenigingen financieel te ondersteunen die zo’n nieuwe speeltuin willen ontwikkelen of een bestaande speeltuin ervoor geschikt willen maken. Ten derde stellen we al onze kennis en ervaring ter beschikking aan initiatiefnemers in de vorm van gedetailleerde richtlijnen en praktische tips. Daarmee fungeren we als hét centrale loket voor samenspelen.’
Kansengelijkheid hoog in het vaandel
Naast de donatie die VSBfonds beschikbaar stelt aan het SamenSpeelFonds voor het realiseren van twaalf inclusieve speeltuinen - in elke provincie één - is het fonds ook beloftemaker in het Samenspeelnetwerk. Brigitte licht toe: ‘Dit houdt in dat wij de belofte doen om bij te dragen aan de realisatie van tenminste 25 toegankelijke speeltuinen per jaar. Want ook aanvragen voor speeltuinen die rechtstreeks bij ons binnenkomen toetsen wij op de toegankelijkheid en bespeelbaarheid voor kinderen met en zonder beperking. Kansengelijkheid staat hoog in het vaandel bij VSBfonds en is essentieel in de samenleving die wij voor ogen hebben.’
‘Vaak is de beperking van kinderen niet het grootste probleem, maar hun uitsluiting. Ze blijven dan thuis en komen niet in contact met leeftijdsgenoten.’
Niemand uitsluiten
Juist die kansengelijkheid is volgens Henk-Willem waar het allemaal om draait. ‘Vaak is de beperking van kinderen niet het grootste probleem, maar hun uitsluiting. Ze zijn wie ze zijn en zijn als geen ander gewend aan hun beperking en hoe daar mee om te gaan. Maar letterlijk niet mee kunnen doen omdat in speeltuinen bepaalde faciliteiten ontbreken, maakt dat het een probleem wordt. Het is het eerste moment in het leven waarop kinderen vastlopen. Ze blijven dan thuis en komen niet in contact met leeftijdsgenoten. Let wel, we hebben het niet over aangepaste speeltuinen alleen voor kinderen met een beperking. Het gaat om speelplekken waar juist de ontmoeting tussen kinderen met én zonder beperking moeiteloos mogelijk is. Daarmee planten we samen het zaadje voor een inclusieve samenleving, waarin niemand wordt uitgesloten.’
Inspirerend praktijkvoorbeeld
Brigitte vindt het mooi en inspirerend om te zien dat er steeds meer ogen opengaan. En dat er ook technisch gezien echt gekeken wordt naar speeltoestellen waarop álle kinderen kunnen samenspelen. ‘Ik heb dat gezien tijdens een bezoek met diverse andere SamenSpeelNetwerk-deelnemers aan drie speeltuinen in Leiden. Een speeltuinontwerper legde uit wat er nodig is om tot complete toegankelijkheid voor kinderen met en zonder beperking te kunnen komen.’ Henk-Willem vult haar aan: ‘Ik was bij een speeltuin met een grote waterspeelpartij. Daar waren allerlei verschillende kinderen samen aan het spelen. De ene groep was een leidingwerk aan het leggen. Anderen stonden het water op te pompen om dat er doorheen te voeren. Weer anderen vingen het water aan het einde op, mengden het met zand enzovoort. Je zag letterlijk dat iedereen er al spelend zijn plek vond.’
‘Samenspelen is toekomstbepalend. Voor jonge mensen. Maar ook voor de manier waarop we met elkaar willen omgaan in onze samenleving.’
Samen doen
Het SamenSpeelFonds streeft ernaar dat er in elke Nederlandse gemeente minstens één inclusieve, toegankelijke speeltuin komt. De snelheid waarmee initiatieven hiertoe worden opgepakt, stemt Henk-Willem hoopvol. ‘Maar we zijn er nog lang niet’, benadrukt hij. ‘Negen van de tien speeltuinen zijn nog niet voor alle kinderen toegankelijk. Wij zijn op zoek naar speeltuinverenigingen waar de ambitie en energie ontluikt om alle drempels weg te nemen. We beseffen dat het daadwerkelijk realiseren van plannen lastig is, omdat een speeltuin meestal op een klein groepje vrijwilligers draait. Het vraagt om een grote inspanning en veel geld. Wij gaan over al die zaken graag in gesprek, schetsen de technische, organisatorische en praktische mogelijkheden en stellen de benodigde financiële middelen beschikbaar. Ook gemeentebesturen en lokale welzijnsorganisaties betrekken we erbij. Want het gaat ons alleen samen lukken.’
Gesteund door breed partnernetwerk
Naast VSBfonds kan het SamenSpeelFonds inmiddels rekenen op de steun en medewerking van zo’n 79 partners. ‘Denk aan het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Scouting Nederland, Jongeren Op Gezond Gewicht, Het Platform Jeugd en tal van fondsen’, somt Henk-Willem op. ‘Met name de gemeenten zijn belangrijk. Al sinds 2016 geldt het VN-verdrag Handicap in Nederland. Het doel hiervan is het bevorderen, beschermen en waarborgen van de rechten van mensen met een beperking. In het verdrag staat wat de overheid moet doen om dit te realiseren. Inmiddels is er ook een nationale strategie. In steeds meer gemeenten zie je op basis daarvan lokaal beleid ontwikkeld worden. Maar we zien ook veel gemeenten die ermee worstelen. Wij zijn er dan om te helpen, te inspireren en te ondersteunen. En dat is belangrijk omdat samenspelen geen officieel beleidsthema is, maar wel een vruchtbare bodem is voor een inclusieve samenleving. Dat begint lokaal. Daarom sporen we gemeenten aan om het belang van samenspelen op de lokale inclusieagenda’s te zetten. Van jongs af aan spelen is leuk en zorgt voor eerste herinneringen en sociaal-maatschappelijke vaardigheden. Samenspelen is toekomstbepalend. Voor jonge mensen. Maar ook voor de manier waarop we in de toekomst met elkaar willen omgaan in onze samenleving.’
‘Samen planten we het zaadje voor een inclusieve samenleving, waarin niemand wordt uitgesloten.’
Kinderen, ouders en grootouders
Brigitte merkt op dat het maatschappelijke effect van samenspeelplekken ook veel verder reikt dan kinderen alleen. ‘Het zijn bij uitstek plekken waar ook ouders en grootouders elkaar ontmoeten. Mensen met verschillende achtergronden, allemaal uit dezelfde buurt of wijk. Mensen die elkaar anders misschien nooit tegenkomen. Er ontstaan dus op heel spontane en laagdrempelige wijze nieuwe contacten, gesprekken en verbindingen. En dus versterken samenspeelplekken de sociale samenhang in dorpen en steden. VSBfonds wil met donaties de eerste zet geven om deze initiatieven daadwerkelijk van de grond te krijgen. Zodat er praktijkvoorbeelden ontstaan die de kracht en het belang van samenspelen bewijzen. Voorbeelden die vervolgens een stimulans moeten zijn voor overheden om het uiteindelijk structureel vorm te geven. Stichting het Gehandicapte Kind en Jantje Beton voeren lobby’s op landelijk en regionaal niveau en prikkelen politiek en instanties om het belang van samenspelen te agenderen. Via het Samenspeelfonds is VSBfonds voor initiatiefnemers een meedenkende partner die naast financiële middelen ook kennis, ervaring en netwerken ter beschikking stelt.’
Van ontkenning tot herkenning
Henk-Willem ziet dat het in de ene gemeente beter en vanzelfsprekender gaat dan in de andere. ‘Soms hoor je geluiden als ‘bij ons wonen geen kinderen met een beperking’. Maar die ontkenning gaat natuurlijk mank. Omdat juist vanwege het ontbreken van samenspeelmogelijkheden deze kinderen de deur nauwelijks uitkomen en dus ook niet bekend zijn. In hechte gemeenten waar men soms maar één kind met een beperking kent, werkt het juist omgekeerd. Eén persoon kan al de vonk zijn om een geslaagd samenspeelinitiatief van de grond te krijgen.’
www.samenspeelnetwerk.nl/samenspeelfonds
Bekijk ook de Samenspeelbelofte van VSBfonds