‘Elk kind in Nederland heeft recht op gelijke kansen en een breed venster op de toekomst’

Beeld: Arno Stevens

Hoe geven jongeren vorm aan hun toekomst? Wat is hun blik op de wereld en op hun perspectieven en kansen in de maatschappij? Heleen Terwijn deed er lang geleden onderzoek naar in Amsterdam Zuidoost. Ze schrok van het motivatieverlies dat ze aantrof onder jongeren en concludeerde dat het reguliere basisschoolsysteem te kort schoot. Aanvullend motivatieonderwijs leek haar dé oplossing. Ze richtte de eerste weekendschool op. Inmiddels is haar idee uitgegroeid tot een initiatief met landelijke dekking en impact en bestaat IMC Weekendschool dit jaar 25 jaar. Tijd voor een gesprek met VSBfonds-directeur Bernt Schneiders. Over het belang van gelijke kansen voor alle jongeren. En hoe je hun venster op de wereld en op hun plek in de maatschappij kunt vergroten.

Wat is de IMC Weekendschool in het kort?
Heleen: IMC Weekendschool wil dat alle jongeren, en vooral op plekken waar dat het hardst nodig is, zo worden opgeleid dat ze gemotiveerd hun eigen plaats kunnen innemen in de samenleving. Na 25 jaar bereiken wij wekelijks ruim 3000 basisscholieren, op 61 locaties door het hele land. Dat gebeurt tijdens series van prikkelende lessen door gastdocenten. Ze laten tijdens levensechte opdrachten kinderen kennismaken met hun beroep. Ze vertellen daarbij over hun vakgebied, over hun eigen ervaringen en over de keuzes die ze zelf in het leven maakten. In het meerjarige programma ontwikkelt zich zo stap voor stap een gemotiveerde levenshouding bij de jonge deelnemers.’

Bernt: ‘Wij ondersteunen IMC Weekendschool van harte. Met donaties en door regelmatig te sparren. Juist op de momenten dat dit prachtige initiatief weer vernieuwende stappen wil zetten. We doen dat al vanaf het prille begin. Er zijn nog altijd te veel kinderen in Nederland die door welke sociale of maatschappelijke reden dan ook een klein venster op de wereld en hun mogelijkheden hebben. Hun blik blijft vaak beperkt tot hun eigen familie, wijk en school. IMC Weekendschool opent hun wereld en sluit naadloos aan bij de doelstellingen van ons fonds. Gelijke kansen in de samenleving, waardoor iedereen kan meedoen.’

Hoe was vroeger jullie eigen kijk op de wereld? Wat wilde jullie later worden?
Heleen: ‘Ik was een echt leeskind, een leeswolf. Lezen zorgt ervoor dat je nieuwe werelden ontdekt. Werelden van vroeger, van nu. En werelden waarover je durft te dromen. Bovendien had ik het geluk dat mijn ouders mij meenamen naar musea en muziekvoorstellingen. Ik vond toen ik jong was echt alles interessant. In elk geval wilde ik schrijfster worden. En was ik bij de dokter geweest dan zag ik mezelf later ook wel in een witte jas rondlopen. Uiteindelijk werd het een studie psychologie en daarna psychotherapie. En je ziet: dan kun je nog steeds alle kanten uit. Ik werd oprichter en directeur van IMC Weekendschool.’

Bernt: ‘Ik groeide op in Vreeswijk, aan de Lek. Mijn vader was er burgemeester. Ik was gefascineerd door de binnenvaart die voorbijtrok. Dus wilde ik schipper worden. Ik was ook gek van popmuziek en zag ook wel een carrière als bassist voor me. Dat burgemeesterschap, daar had ik niet zo’n concreet beeld bij. Tot mijn vader ooit - zo was dat in die tijd - als burgemeester plots naar een grote brand in een boerderij moest. De volgende ochtend zat het hele gezin dat daar woonde bij ons aan de ontbijttafel. Geen huis meer. En allemaal met kleren van ons aan. Dat maakte indruk. En dus ben ik uiteindelijk toch burgemeester en bestuurder geworden. En nu alweer enkele jaren directeur van ons prachtige VSBfonds.’

Wat is het geheim achter de lessen van IMC Weekendschool
Heleen: ‘We beginnen ons onderwijs met kinderen in groep zeven en acht. Kinderen zijn zo rond hun tiende levensjaar onbevangen, blij en energiek. Ze hebben zin om het leven en de wereld te ontdekken. Het is hét moment waarop je de eerste vonk kunt aanwakkeren als het gaat om hun kijk op kansen en de toekomst. Wij voegen aan hun wereldje nieuwe ervaringen en echte belevenissen toe. We vergroten hun kijk op hun eigen talenten en de mogelijkheden die er voor hen zijn in werk en in de maatschappij. Al die ervaringen nemen zij mee als ze later belangrijke keuzes maken, zoals een vakkenpakket, een opleiding, een beroep, een loopbaanswitch. Onze lessen leveren soms onvervalste eyeopeners en ‘wow’-momenten op, waarop een kind ineens weet: dát wil ik later óók.  Anderen pikken vooral op dat de wereld interessant en spannend is en dat ze vooral willen doorzoeken tot ze een plek vinden waar zij volop tot hun recht komen.’

Bernt: ‘Het bewijs dat het werkt, zie je onder meer op jullie eigen weekendscholen in de grote steden van Nederland. Daar komen jonge kinderen steeds weer met veel plezier op zondag naartoe. Op zondag! Dat doe je naast vijf dagen in de week basisschool als jonkie niet zomaar. Het enthousiasme is dus enorm om deel te nemen. Jullie zorgen daarmee dat al die jonge deelnemers de bagage meekrijgen om uiteindelijk te worden wie ze willen zijn.’

Heleen: ‘Dat klopt helemaal. Onze eigen weekendscholen zijn gevestigd in de grote steden, in wijken waar ze het hardst nodig zijn. Maar daarnaast worden er ook op zo’n vijftig reguliere basisscholen in het land gastlessen gegeven door professionals, in samenwerking met de leerkrachten. Overal zie je hetzelfde: de verwondering, de gretigheid en het enorme enthousiasme van de kinderen om te leren van vakexperts. En ook hun leerkrachten zijn enorm enthousiast. Die ontdekken ineens talenten van kinderen die in de reguliere lessen die zij moeten geven niet boven komen drijven. Velen van hen zeggen: ‘Kijk, hiervoor ben ik het onderwijs ingegaan’. Ze kunnen met die nieuwe inzichten ook verder in de klas. Helpen om talenten verder te ontwikkelen. En de praktijklessen gebruiken om de reguliere lessen context te geven. Een gastles van een architect kan ervoor zorgen dat een rekenles ineens voor kinderen gaat leven. Daarmee wakker je hun motivatie verder aan.’

Hoe groot is na 25 jaar de impact?
Heleen: ‘Tijdens de viering van ons 25-jarig bestaan afgelopen voorjaar waren veel deelnemers van de allereerste weekendschoolklassen in Amsterdam Zuidoost aanwezig. Dat was een heerlijk weerzien. De oudste alumni hebben inmiddels de meest uiteenlopende beroepen, je komt ze overal tegen. Laatst kwam een collega het kantoor binnen: ‘Moet je horen, mijn huisarts heeft óók op de weekendschool gezeten.’ Daar worden we natuurlijk blij van. Uit onderzoek blijkt ook nog dat jonge deelnemers uitgroeien tot meer dan gemiddeld betrokken burgers. Ze zetten zich in voor hun medemensen, dragen actief hun steentje bij aan de maatschappij. Veel alumni sluiten zich op hun beurt weer aan om als vrijwilliger gastlessen te geven. Zij nemen het stokje dus weer over.’

Is een initiatief als de IMC Weekendschool nog steeds nodig?
Bernt: ‘Absoluut. En dat geldt ook voor de vele andere grote én kleine initiatieven die zich richten op gelijke kansen. Het is misschien triest om te zeggen, maar de kloof tussen mensen, en dus zeker ook tussen jonge mensen, is de afgelopen jaren sterk gegroeid. Het blijven streven naar gelijke kansen voor iedereen is dan ook een groot goed. Het draagt bij aan de sociale samenhang tussen diverse mensen in onze samenleving, aan inclusie en sociale mobiliteit. Nieuwe generaties hebben daarin de toekomst. Geef hen dus zicht op kansen en prikkel hun nieuwsgierigheid. Dan bloeien ze op. Je van jongs af aan ontwikkelen als betrokken burger is en blijft belangrijk. Juist in een samenleving waarin mensen niet meer altijd op de overheid kunnen en durven rekenen. Je ziet dat steeds meer mensen zelf in hun eigen buurt of wijk zich organiseren. Ze nemen het initiatief om zelf noodzakelijke dingen met elkaar te regelen. Ze ontmoeten en helpen elkaar en zorgen samen dat iedereen kan meedoen. Een initiatief als IMC Weekendschool werkt dus aan de wortel van die noodzakelijke maatschappelijke verandering. Het maakt dat jonge mensen zich gaan afvragen: wie en wat wil ik worden? Hoe verhoud ik me tot andere mensen? En hoe kan ik er ook voor een ander zijn?’

Hoe ziet het perspectief van IMC Weekendschool zelf eruit?
Heleen: ‘We zijn in de afgelopen 25 jaar fors gegroeid. In de komende jaren gaan we onze organisatie verder verstevigen en verduurzamen. We willen niet eindeloos blijven groeien, maar wél onze impact maximaliseren. Dat doen we door een compacte organisatie te blijven en van daaruit ons gedachtengoed en onze vele kennis en ervaring verder te verspreiden onder nog meer scholen en gemeenten, en richting de landelijke overheid. Zo streven we ernaar dat ons levensechte onderwijs steeds meer wordt verankerd in het reguliere onderwijs. In de komende drie jaar gaan we hiertoe de basisscholen stevig neerzetten en aan effectonderzoek onderwerpen. Hiervoor hebben we van het VSBfonds weer een aanzienlijke financiële ondersteuning gekregen. Of overheid en onderwijs het helemaal zelf gaan oppakken? En we onszelf uiteindelijk overbodig maken? Dat hopen we zeker. Maar tot die tijd zal IMC Weekendschool de aanjager van vernieuwing blijven als het gaat om het motiveren en inspireren van jonge kinderen en gelijke kansen in de samenleving.’

Kijk voor meer informatie op www.imcweekendschool.nl