Toneelgroep Jan Vos laat veranderende samenleving zien en speelt op locatie

‘Met onze stukken willen we perspectief bieden’

Stel je voor: je gaat naar een toneelvoorstelling in een boerenschuur in een Gronings dorpje. Je zit niet in het theater, maar middenin het echte boerenleven. Dat was de setting van ‘Grond’, een poëtische voorstelling over liefde en verandering, over het samenkomen van twee verschillende werelden, het gevecht tegen bureaucratie en het opgeven van zekerheden. Een gesprek met regisseur Jeroen van den Berg.

‘Grond’ vertelt het verhaal van journaliste Renate Bartels en boer Rein Abbink. Na een auto-ongeluk staat Renate bij Rein voor de deur. De stedeling en de dorpeling vinden veel herkenning bij elkaar. Ze staan allebei op een kantelpunt in hun leven. Twee mensen die eigenlijk iets anders willen met hun leven, maar worstelen om dat voor elkaar te krijgen. Want veranderen betekent breken met wat je gewend bent. ‘Al onze voorstellingen gaan over verandering’, zegt Jeroen van den Berg. ‘Toneelgroep Jan Vos maakt producties over actuele maatschappelijke thema’s. We laten zien hoe mensen leven en overleven in een veranderende wereld. Dat is de tijd waarin we zitten. Vanzelfsprekendheid bestaat niet, maar veranderen vinden we eng. Je moet zekerheden opgeven, veranderen vergt moed. Met onze stukken willen we perspectief bieden.’

Verhalen uit de werkelijkheid

Eerdere stukken van Toneelgroep Jan Vos gingen over de boerenproblematiek, over perspectieven voor boeren, over opvolging, over eenzaamheid. ‘De schrijvers maken hun verhalen niet op zolderkamertjes. Ze doen veel onderzoek, praten met maatschappelijke organisaties, denkers en ervaringsdeskundigen. De verhalen komen uit de werkelijkheid, iedereen komt erin tot zijn recht.’  Context is een belangrijk element in de opzet van de stukken. Dat gaat verder dan een realistische omgeving. De meeste stukken hebben een randprogramma met podcasts, een talkshow of een tentoonstelling.

Overeenkomst

‘In ‘Grond’ zijn we op zoek gegaan naar de overeenkomst tussen boeren en burgers, omdat we denken dat het boerenverhaal symbool staat voor veel meer mensen. We hebben allemaal te maken met overheidsbeleid, bureaucratie, kredietmogelijkheden. Noem maar op. We hopen dat mensen die de voorstelling hebben gezien, zich beter kunnen verhouden tot de tijd waarin we leven.’

Het roer omgooien

‘Grond’ werd de afgelopen zomer gespeeld op Wilma’s Erf in Onnen. Alle voorstellingen waren uitverkocht. ‘De mensen komen naar ons toe’, zegt Jeroen. ‘Zelfs mensen uit de Randstad reden dat hele eind om de voorstelling te zien. Ik denk dat het succesvol is, omdat bezoekers zich herkennen. We moeten of willen allemaal op een zeker punt in ons leven het roer omgooien. Boeren moeten dat. En die zijn er best goed in. Ze krijgen veel kritiek, maar kijk hoe zij hun geïsoleerde positie hebben opgeheven en verbinding aangaan met de buitenwereld, bijvoorbeeld door hun bedrijf open te stellen, door andere activiteiten te ontplooien.’

Persoonlijker

Waarom spelen de voorstellingen van Toneelgroep Jan Vos allemaal op locatie? ‘Het theater is ingewikkeld. Zo’n locatievoorstelling is veel persoonlijker. Je zit in de goede sfeer, het is fris en echt. Onze speelstijl is ook bescheiden, naturalistisch. Je zit bij onze stukken in het hier en nu. En omdat het zo kleinschalig is, staan we zelf de kaartjes te controleren en kun je na afloop aan de bar nog een praatje maken met de acteurs. We brengen bovendien het theater naar cultuurluwe gebieden. Met Koning van het Grasland en Mansholt speelden we ook op boerenbedrijven, met GAS stonden we midden in het aardbevingsgebied.’

Profijt van donaties

Het VSBfonds ondersteunt ‘Grond’ en deed dat ook bij eerdere stukken van Toneelgroep Jan Vos. ‘Het fonds investeert substantieel in ons werk. Daar hebben we veel profijt van’, zegt Jeroen van den Berg. ‘We moeten veel reizen om onze voorstellingen op locatie te spelen. Dat maakt het laagdrempelig, maar ook duur. Ja, we hebben in al onze bescheidenheid relatief dure producties. En daarnaast ook een uitgebreid randprogramma om nog meer mensen te bereiken. Ook daar gebruiken we het geld van onze donateurs voor.’

Nieuwe voorstelling over windmolenpark

‘Grond’ wordt in oktober en november nog gespeeld. Niet meer in Onnen, maar in Deventer, waar de toneelgroep een loods heeft gevonden in Burgerhaven. Ondertussen wordt er gewerkt aan een nieuwe voorstelling ‘Wind’ die volgende zomer in een eigen tent het land ingaat, onder andere naar Nieuw-Buinen en Flevoland. Er staan honderd voorstellingen gepland. ‘Met ‘Wind’ laten we zien hoe de komst van een windmolenpark het sociale leven in een dorp overhoop gooit’, kondigt Jeroen aan. Ook weer zo’n maatschappelijk onderwerp waar overheidsbeleid, bureaucratie en verandering een grote rol spelen.

Meer info over ‘Grond’ of andere voorstellingen van Toneelgroep Jan Vos: www.toneelgroepjanvos.nl