‘De ontwikkeling van dit initiatief en VSBfonds gaan eigenlijk gelijk op’
Elke donatieaanvraag is uniek en kent zijn eigen verhaal. Zo ook die van De Wijk De Wereld. Een van oorsprong Gronings project dat sinds 2018 wijk- en dorpsbewoners aan de hand van hun eigen verhalen op artistieke wijze in verbinding brengt met kunst en cultuur en theater. En met elkaar! Zakelijk leider Emil Klok en VSBfonds regioadviseur Bram Prinsen blikken terug op het prille begin en het ontstaan van een inspirerende samenwerking.
Cultureel ondernemer Emil Klok werd vlak na de eerste editie in 2018 gevraagd zich aan te sluiten bij De Wijk De Wereld, dat toen net een jaar was gestart. Hij werd er uiteindelijk zakelijk leider, een rol die hij tot op de dag van vandaag vervult. ‘Het oorspronkelijke initiatief kwam van de Stadsschouwburg (SPOT). Het doel: nieuwe groepen mensen naar het theater trekken. Maar we zagen al snel dat op de promotie en de oproepen die we deden vooral de bekende gezichten afkwamen die de weg naar het theater al kenden.’
Verhalen van wijkbewoners
Artistiek leider Karin Noeken stelde daarom voor de wijken van de stad Groningen in te trekken. Emil Klok: 'We raakten daar spontaan in gesprek met mensen op straat en ontdekten de verhalen van de meest uiteenlopende wijkbewoners. Hun verhalen werden de basis voor een echte theatervoorstelling, waarbij we wijkbewoners langzaam maar zeker wisten te verleiden om daarbij zelf het podium te beklimmen.’
‘Nieuwe groepen mensen komen in aanraking met kunst en cultuur.’
Het verhaal achter de donatieaanvraag
‘VSBfonds zag vanaf het allereerste moment het potentieel van De Wijk De Wereld’, vertelt Bram Prinsen. ‘Het was de tijd waarin wij meer dan voorheen het gesprek met aanvragers van een donatie aangingen. Omdat je dan naast de papieren aanvraag ook het verhaal en de drive achter een initiatief leert kennen. En zo nog beter kunt beoordelen of een initiatief past bij de missie en visie van het fonds. Het is mooi om te zien dat de ontwikkeling van De Wijk De Wereld en VSBfonds eigenlijk gelijk op gaan.’ Ook Emil Klok ervaart die persoonlijke gesprekken tot op de dag van vandaag als inspirerend. 'Je krijgt gevoel bij waar VSBfonds voor staat. En de vragen die zij stellen, de kennis die zij delen houden je als initiatiefnemer scherp.’
‘Tegelijkertijd groeit de verbinding tussen bewoners met elkaar én met hun wijk.’
Een half jaar de wijk in
Gaandeweg werd door De Wijk De Wereld een vaste methode ontwikkeld, legt Emil Klok uit. ‘Elk jaar kiezen we een bepaalde wijk. Daar gaan we letterlijk een half jaar naartoe. We doen er wijkwandelingen om in gesprek te komen met mensen op straat. Bijvoorbeeld samen met een buurt- of jongerenwerker of de wijkagent. We werken verder nauw samen met welzijnsorganisaties, buurthuizen, vrijwilligers, de buurtwerkers, kerken en andere gemeenschappen. Zij kennen allemaal wel een deel van de wijkbewoners. Het is een intensieve aanpak, maar juist daardoor krijgen we echt een goed beeld van wat er in de wijk speelt en horen we steeds meer de verhalen van de mensen die er wonen.’
Bewoners samen met professionele makers
Vervolgens worden bewoners die actief willen meedoen gekoppeld aan professionele makers en kunstenaars uit de stad. ‘Samen maken zij diverse scenes die uiteindelijk worden samengevoegd tot een montagevoorstelling. Er wordt intensief geoefend. Uiteindelijk ontstaat een kwalitatief goede en artistiek volwaardige voorstelling. Dat is belangrijk omdat je dan de belangstelling van een groot en gemêleerd publiek aanwakkert en de schouwburgzaal volstroomt. Bewoners krijgen vlak voor de voorstelling ook daadwerkelijk een week lang de sleutel van de Stadschouwburg. Het is die week echt hun domein, waar nog flink gerepeteerd kan worden tot aan de eerste try out en de première. Het mooie is dat tijdens de voorstellingen dus ‘gewone mensen’ de sterren van de hemel spelen.’
‘Bewoners krijgen een week lang de sleutel van de Stadschouwburg.’
Kunst en Cultuur, Mens en Maatschappij
Bram Prinsen ziet De Wijk De Wereld als een mooi voorbeeld waar de aandachtsgebieden Kunst en Cultuur en Mens en Maatschappij samengaan. ‘Steeds weer komen nieuwe groepen mensen in aanraking met het beleven en maken van kunst en cultuur. Tegelijkertijd groeit op sociaal-maatschappelijk vlak de verbinding van bewoners met elkaar en met hun wijk. We zien steeds vaker dat initiatieven zich niet tot het een of het ander beperken. Dat sluit naadloos aan bij wat wij voor ogen hebben. Een samenleving waarin mensen met verschillende achtergronden, ideeën en culturen elkaar ontmoeten en inspireren en zo met elkaar verbonden raken. De Wijk De Wereld laat zien dat je zowel culturele als maatschappelijke impact kunt maken.’
Impact meten
Het woord ‘impact’ is gevallen. En dat is geen toeval. De Wijk De Wereld nam deel aan een van de Impact Bootcamp die VSBfonds enkele jaren geleden organiseerde. ‘Een uitstekend initiatief dat voor ons op het perfecte moment langskwam’, zegt Emil Klok. ‘Wij wilden weten waar we stonden, wat voor resultaten we hadden geboekt, hoe we onszelf zouden kunnen verbreden en verdiepen en vooral toekomstbestendig konden maken. Tijdens de Impact Bootcamp werd veel kennis en ervaring uitgewisseld met de deelnemers en de mensen van VSBfonds. Op basis daarvan hebben we een plan gemaakt en hebben we een uitgebreid onderzoek gedaan. Het resulteerde in een impactreportage waaruit blijkt welke resultaten we geboekt hebben. Het geeft tegelijkertijd inzicht in waar we nog meer op kunnen sturen.’ Bram Prinsen benadrukt dat dát wat VSBfonds betreft het doel is van impact meten. ‘Weten waar je staat, wat je bereikt en wat je misschien nog meer kunt bereiken.’
‘Als ik iemand in de wijk tegenkwam zei ik ‘hoi’, Nu maak ik een praatje.’
Meer binding met cultuur, de wijk en elkaar
De door De Wijk De Wereld geboekte resultaten mogen er zijn. Driekwart van alle deelnemers heeft volgens de impactreportage inmiddels een stevige relatie met de eigen wijk en de mensen die er wonen. Er zijn nieuwe contacten en vriendschappen ontstaat, men is meer betrokken bij de wijk en voelt zich er thuis en veilig. Of zoals een van de bewoners zei: ‘Als ik iemand in de wijk tegenkwam zei ik altijd ‘hoi’. Nu maak ik een praatje.’ Verder geeft driekwart van de mensen aan meer tevreden te zijn met zichzelf. Vier van de vijf mensen kwam uit zijn of haar comfortzone en voelt zich trots. Ruim de helft van alle deelnemers geeft bovendien aan beter de weg te vinden naar het culturele aanbod, bezoekt vaker een voorstelling of doet zelf meer aan culturele activiteiten. De voorstellingen zelf trekken bovendien een nieuw publiek. De helft is de bekende theaterbezoeker, maar de andere helft bestaat uit nieuwe bezoekers, met name uit de wijk waar de voorstelling over gaat.
Roloverdracht voor vertrek uit de wijk
De uitkomsten hebben er volgens Emil Klok toe geleid dat er een eigen methode is ontwikkeld, met de volledige focus op de mensen: deelnemers en bezoekers. ‘Daarnaast is er bij ons het volle besef dat je steeds weer moet nadenken over het effect dat je wilt bereiken en wat daarvoor nodig is. Verder zorgen we ervoor dat als wij weer uit de wijk vertrekken, de in gang gezette ontwikkelingen worden doorgezet en verduurzaamd. Oud-deelnemers kunnen met korting naar voorstellingen blijven gaan. En we dragen onze rol in de wijk over aan zogenaamde ‘wijkspotters’. Je ziet dat er dan na de eindvoorstelling allerlei artistieke en sociale initiatieven ontstaan. Muziek- en theatergroepjes, een wijkdichter, noem maar op.’
Buiten de stads- en provinciegrenzen aan de slag
De afgelopen jaren was telkens een andere Groningse wijk aan de beurt. Eind juni was er de voorstelling over en door de wijkbewoners van De Wijert. Ook spreidt De Wijk De Wereld zijn vleugels uit naar andere Groningse plaatsen. ‘De voorbereidingen in een wijk in Delfzijl zijn gestart’, laat Emil Klok weten. ‘Ook worden de eerste contacten om in het Drentse Assen aan de slag te gaan gelegd. Het plan in de stad Groningen is om met meerdere wijken een voorstelling te maken rondom het thema MENA: middle eastern northern african cultuur. En daarbij ‘Stadjers’ te verbinden aan nieuwe Groningers.
Meer weten?
dewijkdewereld.nl
Daar is ook (‘over ons’) de impactrapportage te downloaden.